Dijital Çağda Çocuk Yetiştirmek

Uzman Psikolojik Danışman Yasemin Türköz Şenel;

Özellikle pandemi süresinde artan ekran kullanımının etkilerini pandemi sonrasında da gözlemlemekteyiz. Teknolojik aletlerle zaman geçirirken zaman adeta farklı bir akışta ilerler. Bunun nedenine daha yakından bakalım.

Ekrana bakmak beynin alfa boyutunda dalgalar oluşturmasına neden olur. Çocuklar için ise bu trans halinden çıkmak oldukça zordur. Beyin, çalışma prensibi olarak uyaranı daha fazla olan hareketli ve renkli şeylerle meşgul olurken dopamin denen hazzı ve tatmin olmayı sağlayan hormonu daha fazla salgılar. Tabletle çok fazla zaman geçiren çocuk, bu hormon salgılandığı sürece çok mutlu olur ve aktive olan ödül mekanizmasını terk etmekte, ekrandan ayrılmakta zorluk yaşar. Aile içerisinde teknolojinin odak noktası ekran süresi kısıtlamaları olmamalıdır. Aile olarak teknolojiyi etkin kullanmanın, oyunlar yaratmanın yollarını deneyin. Çocuğunuz ile aranızda dijital medya köprüsü kurun.

• Mutlaka çocuğunuza internet ortamında karşılaşabileceği riskleri anlatın. Örneğin; Bilgisayar virüsleri, gizlilik ihlalleri, zararlı içeriği olan oyunlar/videolar, siber zorbalık vb.
• Ebeveyn güvenlik filtrelerini etkin kullanın! İnternet ortamında yaşına uygun olmayan bir içerik ile karşılaştığında yapılabileceklerine dair çocuğunuzla planlama yapın.

Aile teknoloji kullanım sözleşmesi oluşturun.

Aile teknoloji kullanım sözleşmesi oluştururken 3-2-1 kuralından yararlanabilirsiniz: Haftada en fazla 3 sefer oyun oynama, günde 2 saatten az ekran süresi ve günde 1 saatten az oyun oynama. Ayrıca, tüm aile bireylerinin teknoloji detoksu yapabileceği #ekransızgün uygulayarak bu kuralları pekiştirebilirsiniz. Bilinçli bir dijital rol model olmak da oldukça önemlidir; zira sosyal öğrenme kuramına göre çocuklar ebeveynlerinin davranışlarını model alır. Ebeveynler, çocuklarına internet kullanımını sınırlandırmaları gerektiğini söylerken, kendi günlerinin çoğunu çevrimiçi geçiriyorlarsa, bu durumda sözlerinden ziyade davranışları daha etkili olacaktır.

Ebeveyn Olarak Payıma Düşenler

• Çocuğumun hayatında teknoloji–gerçek hayat dengesi var mı?
• Çocuğum hangi duygu durumunda teknolojiye sığınıyor?
• Çocuğum teknolojiyi hangi amaçlarla kullanıyor?
• Çocuğum fiziksel olarak sağlıklı mı, yeterince uyku uyuyor mu?

Çocuk Kitabı Önerileri

• Oyun Canavarı (Ayşegül Liman Kaban)
• Teo’nun Tablet Kitabı (Özlem Sürücü, Yağmur Artukmaç)
• Korkunç Güzel İnternet (Şeniz Baş, Pınar Akseki)
• Hiçbir Şey Yapmama Günü (Beatrice Alemagna)
• Tablet Tobi (Yeşim Özen Açıl)
• Bilgisayar Boti (Yeşim Özen Açıl)
• Telefon Tofi (Yeşim Özen Açıl)
• Biraz Daha YouTube’ta Video İzleyebilir Miyim? (Yeşim Özen Açıl)

Ebeveyn Kitabı Önerileri

• 1 Yeni Bildiriminiz Var (Yavuz Samur)
• Dijital Dünyada Çocuk Büyütmek (Kristy Goodwin)
• İnternet Bağımlılığı (Kültegin Ögel)

Film Önerisi

• THE PRESENT

Kaynakça:

American Academy of Pediatrics. (2020, March 17). Finding Ways to Keep Children Occupied During These Challenging Times. American Academy of Pediatrics.
Birol Şevki Tavlı, D. Ö. (2017, Nisan 11). Çocuklar İçin Ekran Süresi: Doğru Dengeyi Kurmak. Dijital Medya ve Çocuk.
Doç. Dr. Yavuz Samur, (2019). Bir Yeni Bildiriminiz Var, Nemesis Kitap.